Deze LittleLearning gaat over moeilijk gedrag. Of laat ik het anders formuleren: over ongewenst gedrag. Of zal ik zeggen: onbegrepen gedrag? Hoe dan ook: een hot item in de zorg. En met hot doel ik eveneens op de adrenaline en de impact die moeilijk gedrag heeft.
Een issue dat als belangrijkste bronnen kent: verzwaring van de zorgproblematiek, mondiger mensen, hoge werkdruk, veeleisende maatschappij. Ik som deze bronnen op alsof het droge feiten zijn: een lek dak, een verstopte dakgoot en een scheve antenne. Zo, effe een reparatie (een cursusje) en dan is het gefikst. Was het maar zo eenvoudig.
In onze persoonlijke ruimte ligt onze kwetsbaarheid tezamen met onze individuele (hyperpersoonlijkste) ervaringen die ons vormen en vormden. Als die ruimte geraakt wordt, voelen we ons onveilig, bedreigd. Niks nieuws toch? Iedereen reageert uniek, maar reageren doen we allemaal, met o.a. bewustzijnsvernauwing, adrenaline, zweten, flight-fight-freeze reacties.
De gevolgen van ongewenst gedrag kunnen groot zijn: uitval van medewerkers, angstige sfeer op de woning/afdeling, disfunctionerend team, materiële beschadigingen … Sommige organisaties schuiven het probleem angstvallig voor zich uit, de moedige vatten de koe bij de horens.
Terwijl je dit leest … Welke ervaringen met onveiligheid komen spontaan op? Hoe label je hun impact op een schaal van 1-10? Was je in staat om de bedreiging te de-escaleren en/of om te buigen in (meer) veiligheid? Hoe deed je dat?
Afgelopen periode gaf ik met Elayne Lussenburg meermaals de Agressietraining – omgaan met onbegrepen gedrag in de zorg, zij als trainer, ik als trainingsacteur. Zorgmedewerkers leren in deze training onder meer vormen van agressie herkennen en passende de-escalatietechnieken toepassen. Uiteraard oefenen ze aan de hand van ingebrachte casussen.
Moeilijk gedrag kwam ook aan bod in de GPV opleiding* die Hilleken Lucassen gaf vanuit BTSG, ook hier was ik trainingsacteur. Hierin stond de Validation techniek centraal: handreikingen waarmee de verzorgende de cliënt accepterend en waarderend benadert in oprecht contact. Deze techniek zou je kunnen opvatten als preventie van moeilijk gedrag.
Goede communicatieve vaardigheden blijken cruciaal. Ze zijn het fundament van meer zaken die met werk te maken hebben, maar dat terzijde. Het valt me op dat er aan die basisvaardigheden nog veel te verbeteren valt. Sommige cursisten kost het bijvoorbeeld wel een minuut om een gesloten vraag om te buigen naar een open vraag. Ook luisteren en samenvatten blijkt minder eenvoudig dan het klinkt. Tja, en dan wordt gevraagd adequaat te reageren in situaties waarin je je verre van senang voelt … voor menig cursist is dat best een (te) hoge lat.
Iedereen weet dat een gedragsverandering tijd vraagt en dat herhaling nodig is om nieuw gedrag in te slijten. Daarom denk ik soms aan pleisters: medewerkers gaan op cursus en hup, moeilijk gedrag werken we de organisatie uit. Zaken als een follow-up, terugkerende oefenopties, een spreekuur voor problematiek (verzin het maar) zijn daarom essentieel bij het leren omgaan met moeilijk gedrag. Met andere woorden: langlopende aandacht voor dit netelige onderwerp. En laten we de aandacht voor basale vaardigheden hierbij niet over het hoofd zien: het fundament waarop gebouwd wordt!
Geld kun je uiteraard maar een keer uitgeven; maar stilletjes vraag ik me wel eens af: hoeveel geld gaat er naar databeheersystemen en hoeveel naar omgaan met mensen?