Na berichten over de logaritmes van TikTok en het misbruik van de corona-app door de Chinese overheid en zoveel andere nieuwsfeitjes, besloot ik een onderzoekje te doen naar de digitale bewustheid bij klanten van een bekende digitale grootgrutter.
Onder het motto: zin in een paar dagen strand maar geen zorgen om Poekie, bekeek ik de reviews van een voederautomaat met ingebouwde camera. Het handige hulpmiddel … wat het kan? Poekie voeren wanneer jij dat aangeeft, hem vanuit je strandstoel observeren en hem lieve woordjes toefluisteren en de geluiden uit je huis beluisteren. Het ding blijkt razend populair en dat kan ik me voorstellen.
Ik heb de 150 overwegend positieve reacties doorgespit op mediawijsheid*, een van de 21e eeuwse vaardigheden uit het Columbusmodel (Hoornstra & Van Lieshout). Dit model schetst de 12 vaardigheden die nodig zijn om als mens en werknemer in een digitaal verbonden samenleving te kunnen functioneren. Ook nam ik de handleiding door.
Wat schetst mijn verbazing. Slechts 3 van de 150 kopers stellen vragen over de privacy risico’s van het apparaat. Alle andere zijn laaiend enthousiast, prijzen de handige bediening en de kwaliteit van de camera. Er zijn hooguit wat kleine minpunten over praktische zaken als schoonmaken en het gebruik van natvoer.
Moet ik nu verbaasd of verbijsterd zijn? Lees en huiver.
- De microfoon en de camera op de voedermachine zijn op geen enkele manier uit te schakelen.
- De camera heeft een reikwijdte van enkele meters, de microfoon van tientallen.
- Werking van het apparaat geschiedt via aanmelding op een speciale app van een Chinese leverancier.
- Iedereen met toegang tot de app kan jouw camera en microfoon bedienen en ten allen tijde zien en horen wat de camera en microfoon opnemen.
- De app leest het klembord van je telefoon. Dus als de app openstaat en je gebruikt je klembord moet je opletten.
- De handleiding vermeldt niet hoe de beelden versleuteld worden.
Hoe was je reactie bij het lezen van deze punten? Schrok je, net als ik? Kwam die razend handige voedermachine in een ander daglicht te staan? Of niet?
Wat maakt dat we de schouders ophalen en onze data en privacy zo makkelijk en vol vertrouwen uit handen geven? Zo tegengesteld aan andere maatschappelijke bewegingen waarin we beveiligen, controleren en overmatig vastleggen. Ik vroeg eens rond in mijn omgeving. De reacties verliepen volgens een identiek patroon: eerst verontwaardiging, dan kwamen andere misstanden aan bod en tenslotte werden de schouders opgehaald en ging het over tot de orde van de dag. Het was niet dat het onderwerp ze niet interesseerde.
Wat is het toch? Wat maakt dat we zo’n product kopen? Of onze data makkelijk te grabbel gooien? Te weinig kennis? Raakt het ons (nog) niet persoonlijk? Is het gemakzucht? Vertrouwen? Naïviteit? Iets anders? Ligt het buiten onze invloedsfeer? Is het als de kikker in het aan de kook gebrachte water? Kop in het zand en doorgaan? Hoe ga jij hier mee om? Waar ben jij je bewust van en wat schuif je opzij? Zou je deze voederautomaat met deze kennis aanschaffen of niet?
Tot slot. Een van de 3 kritische kopers meldt: de voederautomaat is een eigen leven gaan leiden, we vermoeden dat die gehackt is.
*mediawijsheid betreft het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit om je bewust, kritisch en actief in een digitale wereld te kunnen bewegen.